INLEIDING

Onze vorige Algemene Beschouwingen stonden in het teken van werk, infrastructuur en subsidies.
Deze keer in het teken van een zorgzame samenleving.
Aanleiding daartoe is de volgende passage in de Sturingsbrief:
'Snelle maatschappelijke veranderingen (...) doen zich ook in Friesland gelden. Dan hebben we het bijvoorbeeld over:
- het wegvallen van oude normen en waarden en een verhoogde kans op risico-vol gedrag (criminaliteit, verslaving, racisme).'
Het spreekt voor zichzelf - zo gaat het College verder - dat de provincie actief moet inspelen op deze sociaal-culturele trends.
Wij - als GPV - willen graag mee bouwen aan onze maatschappij.
Daarom willen we het hebben over: GELOOF, GEZIN, GEZAG.
GELOOF als fundament,
GEZIN als hoeksteen en
GEZAG als cement.

GELOOF als fundament.

De normen vanuit het geloof - vanuit de Bijbel - mogen dan oud zijn, maar niet verouderd! Nee, die zijn juist hoogst actueel! Niet voor niets constateert het College hier dat er verband is tussen het wegvallen van normen en waarden en een verhoogde kans op risicovol gedrag.
Daarna vervolgt het College:'Niet minder belangrijk is de ruimtelijk-economische ontwikkeling van ons land'. Welnu, wij vinden dat toch van een lagere orde. Dat wil niet zeggen, dat we het onbelangrijk vinden, maar als het ons land goed wil gaan dan mag ze de Bijbelse normen niet uit het oog verliezen. Want als de Friese burger kiest voor een leven zonder God noch gebod, dan kunnen we misschien leven in een land met een goede economische ontwikkeling, maar dan is het anderszins niet meer leefbaar.
Welke 'normen en waarden' hebben we het trouwens over?
Dat is een subjectief begrip. Als je ze niet ontleent aan het geloof in God, Die zijn Woord (de Bijbel) aan ons gegeven heeft voor ons bestwil, dan kun je er alle kanten mee op.

GEZIN als hoeksteen.

Het spreken over het gezin is weer actueel. Vorig jaar kwam de Tweede-Kamerfractie van het GPV met een notitie over het gezin, kortgeleden omarmde het CDA het gezin. Vervolgens deed de VVD een duit in het zakje en wilde een minister/huismoeder ook niet achterblijven. Het woord 'gezin' is echter ook een subjectief begrip. Waarover hebben wij het als we over 'gezin' spreken?
Over 'gezin' in de bijbelse betekenis van het woord of over allerlei vormen van samenwonen? Het voert te ver daarover hier van gedachten te wisselen.
Als wij met elkaar maar deze winst boeken, dat we een gezins-vriendelijk beleid zullen voeren.
ZORGFONDS
Wij zijn erg blij met de afspraak in het Collegeprogram om een Zorgfonds in te stellen.
De zorg voor elkaar is een christelijke opdracht, die binnen het gezin zijn eerste oefening krijgt.
De zorg voor elkaar is één van de twee basisregels die voor iedereen geldt: heb God lief en heb je naaste lief.
Wie is onze 'naaste'? Dat zijn in de eerste plaats zij, die onze hulp het dringendst nodig hebben. Wij denken daarbij met name aan de jeugd. Hoe kunnen wij jongeren, die geen toekomst meer lijken te hebben, toch weer verder helpen? Wij denken dan ook aan de verslaafden onder hen. Wat kunnen wij voor hen doen in Friesland? Kunnen we een opvangcentrum in Friesland bevorderen?
Uit de toenemende behoefte aan jeugdhulpverlening blijkt ook dat een goed gezin van enorme betekenis is voor een goede ontwikkeling van jongeren.
Samen met de RPF/SGP-fractie willen wij een deel van de beschikbare structurele en incidentele gelden bestemmen voor het Zorgfonds. Mèt hen willen wij pleiten wij voor versterking van de jeugdhulpverlening.

WERKLOOSHEID
We lezen in de Sturingsbrief dat de werkloosheid het belangrijkste regiospecifieke maatschappelijke vraagstuk is.
De werkloosheid in allochtone gezinnenis echter veel groter dan die in Friese gezinnen. Racisme is een groot kwaad. Je kunt evenwel actief en passief racisme onderscheiden. We moeten voorkomen, dat we door een passieve houding - wellicht onbedoeld - de allochtone bevolking in een achterstandspositie dringen. Daar zullen we de komende tijd dan ook weer beleid op moeten maken om die verschillen zo mogelijk weg te werken.

BRUG- EN SLUISBEDIENING
Als de plannen van de provincie doorgaan, komen er nogal wat gezinnen bij, waar ook 's zondagsarbeid verricht zal moeten worden.
Wij bedoelen de voorgenomen uniforme brug- en sluisbediening. Wij juichen een uniforme bediening toe, maar niet op zondag. Het provinciaal beleid moet er juist op gericht zijn de
zondag zoveel als mogelijk is als rustdag te handhaven.

GEZAG als cement.

'Wij geloven dat onze goede God om de verdorvenheid van het menselijk geslacht geboden heeft, dat er koningen, vorsten en overheden zullen zijn. Hij wil namelijk dat de wereld geregeerd wordt door wetten en staatsregelingen, zodat de ongebondenheid van de mensen bedwongen wordt en alles in goede orde onder hen toegaat. Hiertoe heeft Hij de overheid het zwaard in handen gegeven tot bestraffing van de slechte en bescherming van de goede mensen'.
Zo staat dat omschreven in artikel 36 van de Nederlandse geloofsbelijdenis. Wat is dat vandaag de dag actueel!

VERKEERSVEILIGHEID
Het College somde op als risicovol gedrag: criminaliteit, verslaving en racisme. Wij hopen dat ook de provincie aan het tegengaan daarvan een zinvolle bijdrage zal kunnen leveren.
Het wegvallen van oude normen en waarden mag niet leiden tot
het wegvallen van de handhaving van het gezag.
Het Provinciaal Bestuur heeft slechts een bescheiden taak op dit gebied, maar laten we samen nadenken op welke wijze wij daaraan kunnen bijdragen. Het is naar mijn stellige overtuiging een kerntaak van de overheid. In onze maatschappij wordt het gezag van de overheid al teveel uitgehold.
De Friese overheid moet zijn gezag aanwenden om de veiligheid van het verkeer te verbeteren. In 1994 kwamen 67 mensen om in het verkeer en een veel groter aantal raakte gewond. Het aantal ongevallen neemt toe. Dat moet ons een zorg zijn.
De 'onbenutte belastingcapaciteit van ongeveer f 9,5 miljoen'
- het zijn de woorden van GS met betrekking tot de niet-gebruikte opcenten op de motorrijtuigenbelasting - mag van ons voor vergroting van de verkeersveiligheid worden ingevuld. Wij denken dan ook aan vergroting van de veiligheid voor fietsers. Aan meer vrije fietspaden.

BESTUURLIJKE VERNIEUWING
Van het gezag van de overheid naar de organisatie van de overheid en wel over de Bestuurlijke Vernieuwing. Het College zegt: 'Wij vinden dat met kracht op de ingeslagen weg moet worden voortgegaan'. Daar stemmen wij mee in, maar niet alleen 'met kracht'. Wij waarschuwen om ook de vaart er in te houden. Anders bestaat het gevaar dat wij door het kabinet worden ingehaald. Dat zou een kwalijke zaak zijn.
Het meest heikele punt is de schaalgrootte van gemeenten.
Zou het niet mogelijk zijn om tot een bestuurlijke fusie tussen sommige gemeenten te komen met behoud van gedeeltelijke zelfstandigheid?
Gemeenten moeten volgens ons sterk en niet te klein zijn. Anders zullen teveel taken naar de provincie gaan. Overheidstaken moeten zo dicht mogelijk bij de burger worden uitgevoerd.
De grootte van een gemeente wordt niet bepaald door het aantal inwoners. Een gemeente moet een sterke eenheid zijn van met elkaar samenhangende industrie, cultuur en landschap.
Wij willen tevens van deze gelegenheid gebruik maken om de Friese gemeenten op te roepen hun bouwplannen op te schorten tot er duidelijkheid bestaat over het Proces Bestuurlijke Vernieuwing Friesland. Is het College deze mening ook toegedaan?

MILIEUVOORLICHTING
De bezuiniging op milieuvoorlichting en educatie heeft geen fusie van het provinciaal blad 'Ons Milieu' en de uitgave van de Friese Milieu Federatie 'Milieu Nieuws' opgeleverd.
Zou het niet mogelijk zijn DE FRYSKE SIDE te vullen met milieu-voorlichting? Waarin zowel de Friese Mileu Federatie als de provincie de broodnodige informatie aan een breed publiek kwijt kan?

Met de Sturingsbrief willen wij samen sturing geven aan het provinciaal beleid. Daarbij zijn wij afhankelijk van de grote Stuurman. Wij wensen u Zijn zegen.

Rinsumageest, Bram van der Werf

Twadde omgong

MILJEUFOARLJOCHTING
Mei myn útstel oer De Fryske Side haw ik gjin bom ûnder dat provinsjaal inisjatyf lizze wollen. De ynhâld fan de FSide is lykwols allinnich ' ta ferdivedaasje. Neat op tsjin, mar misskien kinne wy dat wol ris oars ynfolje nei in jier FSide.
Wy fine miljeufoarljochting in tige wichtige saak, dy't de hiele befolking fan Fryslân oangiet. Dêrom kin de fersprieding wol wat fergrutte wurde.

BESTUURLIJKE VERNIEUWING
Bij de behandeling van de notitie 'Tuskenspul' hebben wij gevraagd in hoeverre de mogelijkheid bestaat om gemeenten te vormen met twee of meer 'loketten', lees 'gemeentehuizen'. Die mogelijkheid is er wel, maar het bezwaar is, dat op termijn zomaar een loket gesloten kan worden wegens reorganisatie. Dat betekent leegstand van veelal panden met een rijke historie, terwijl elders bijgebouwd of nieuwgebouwd moet worden. Naast vergroting van efficiëntie brengt schaalvergroting enorme kostenverhoging met zich mee. Bovendien: hoe groter een organisatie, hoe meer er langs elkaar heen geleefd en gewerkt wordt. Toch lijkt schaalvergroting hier en daar onontkoombaar.
Staatssecretaris van de Vondervoort zei over Proces Bestuurlijke Vernieuwing Friesland:
eerst het project afronden, vooral herverdeling van taken,
daarna mogelijke herindeling rond Leeuwarden en
pas daarna een discussie over de schaal van de andere gemeenten.
Met die volgorde ben ik het eens, maar ik kan mij niet goed voorstellen dat je die zaken compleet gescheiden kunt afwerken.
Om de knooppuntstatus van Leeuwarden te behouden lijkt het noodzakelijk Leeuwarden te versterken.
Dat stelt ons voor een dilemma: de schaal moet groter, maar niemand die dat graag wil zeggen. Ook binnen onze partij. De laatste gemeentelijke herindeling is tenslotte nog niet zo'n lange tijd achter de rug. Dat bracht ons tot het genoemde voorstel tot een bestuurlijke fusie van gemeenten met behoud van gedeeltelijke zelfstandigheid. Met andere woorden: laat de huidige gemeentehuizen bestaan en functioneren.
Ook de naam van de gefuseerde gemeente kan blijven bestaan, als deel van de nieuwe vergrote gemeente.
Laat tegelijk de herverdeling van taken doorgaan. Ook binnen die gemeentehuizen. Kom tot één gemeenteraad in de vergrote gemeente en met bijv. een extra wethouder voor elke gefuseerde plattelandsgemeente. Die in dat betreffende gemeentehuis op de stoel van de burgemeester gaat zitten. Figuurlijk, maar ook letterlijk.
Laten wij in elk geval besluitvaardig en inventief zijn. Anders ontaard de discussie in ordinaire ruzie tussen gemeenten over landjepik.
Over de oproep tot een bouwstop aan de gemeenten.
De oproep van het bestuur van het CDA in mijn eigen gemeente getuigt van realiteitszin. Kortgeleden heeft de verantwoordelijke wethouder van de gemeente Loppersum hetzelfde betoogt. Getuigt het van verantwoordelijkheidszin als in deze tijd - waarin gemeentehuizen staan te schudden op hun grondvesten - miljoenen gemeenschapsgeld voor een zeer tijdelijk nieuw gebouw te grabbel wordt gegooid? Stut de bestaande huizen!

Bram van der Werf