Hoe kan het dat de noordelijke provincies allemaal eendrachtig akkoord gingen met de Hanzelijn? Wel, dat was gewoon een stiekeme onderlinge afspraak tussen de noordelijke provincies Fryslân, Groningen, Drenthe én Overijssel: eerst gaan we sámen voor de Hanzelijn, daarná gaan we sámen voor de Zuiderzeelijn.
Samen staan we sterk, zo was de gedachte. Vanwege die afspraak was er geen enkele tegenstand vanuit Groningen en Fryslân tegen de Hanzelijn. Of die afspraak terecht is en steun verdient, is vers twee. Kijk eens op de kaart van Nederland. Daarop staan vele spoorlijnen. Aan de randen van ons land zijn er nogal wat ‘kopstations’: spoorlijnen die ergens eindigen. Den Helder, Stavoren en Harlingen bijvoorbeeld. Er is echter ook een spoorlijn, die bijna midden in het land eindigt: Lelystad. Deze spoorlijn wijst, in rechte lijn, naar Groningen. Is het dan niet vreemd, dat die lijn – als Hanzelijn doorgetrokken - sterk gaat afbuigen naar Zwolle? Wat is de meerwaarde daarvan?
Velen willen ons laten geloven, dat de reistijd naar de Randstad fors wordt ingekort.
Geloof er maar niet teveel van. Als je op de kaart de spoorlijn meet van Amsterdam via Amersfoort naar Groningen, dan komt dat uit op ongeveer 210 kilometer.
Als je meet vanaf Amsterdam via Lelystad en Zwolle naar Groningen, dan komt dat uit op ongeveer 203 kilometer. Tel uit je winst: wel ZEVEN kilometer. En daarvoor gaan we die dure Hanzelijn aanleggen? Kom nou! Dan is het geld in deze dure tijden wel beter te gebruiken. De Hanzelijn is alleen als regionaal lijntje voor forenzen tussen Lelystad en Zwolle van belang. Maar rechtvaardigt dat de aanleg van die lijn?
Het nieuwe kabinet zal keuzes moeten maken. Keuzes tussen leuke dingen, nuttige dingen en noodzakelijke dingen. De Hanzelijn hoort duidelijk in het rijtje van ‘leuke dingen’. Dat geld kunnen we beter gebruiken voor de Zuiderzeelijn. Daar hoeft geen cent noordelijk geld bij, want die lijn is ons al ontzettend lang beloofd…..
In 1988 verscheen de publicatie: “De Zuiderzeelijn in perspectief”. Daarin lees ik: “De minister van Verkeer en Waterstaat riep in 1982 een stuurgroep in het leven die de haalbaarheid van de doortrekking van de spoorlijn van Lelystad via Emmeloord, Heerenveen en Drachten naar Groningen moest onderzoeken. Eind 1987 had deze stuurgroep – waarin Rijkswaterstaat, Nederlandse Spoorwegen en noordelijke provinciale besturen participeerden – zijn onderzoek voltooid”. Even verder: “er loopt een gloednieuwe spoorbaan dood in het geografische hart van Nederland. (…) Het eindstation Lelystad is een gematerialiseerd brok bestuurlijke kortzichtigheid”. En in ‘Tot slot’: “De aanleg van de Zuiderzeelijn vormt een onmisbare schakel in een reeks van beslissingen, die noodzakelijk en snel genomen moet worden om bij te blijven c.q. weer bij te komen”. De allerlaatste zin luidt: “De Zuiderzeelijn komt er, maar nu al kunnen we zeggen, dat de realisering veel later tot stand komt dan wenselijk en noodzakelijk is”. Dat was in 1988 en dat was een werkelijk vooruitziende blik. Het wordt tijd dat beloftes worden omgezet in daden en niet meer worden vertraagd door dromerijen over Hanzegedoe en prachtige, doch onhaalbare zweeftreinen.
Dan kan het rijk geld overhouden. De Zweeftrein wordt geschat op € 6,4 miljard, de Hanzelijn op € 1 miljard. Samen € 7,4 miljard. De Zuiderzeelijn schat ik op € 2,6 miljard (want die is 2,6 keer zo lang als de Hanzelijn). Er blijft dan nog € 4,8 miljard over. Genoeg om andere toezeggingen aan het noorden na te komen. De droom van de zweeftrein is ten einde. Het is tijd om te ontwaken en samen eerlijk te zijn over de Hanzelijn en de Droomtrein.

Bram van der Werf, statenlid ChristenUnie/SGP
Hanzelijn.doc, ongeveer 650 woorden.

RANDSTAD-REIZEN
Al vele jaren wordt in Fryslân gediscussieerd over een snelle verbinding naar het Noorden vanaf de Randstad. Waar hebben wij in Fryslân het meest profijt van en waar wordt de reiziger ‘beter’ van? Welke mogelijkheden zijn er voor zo’n verbinding? De mogelijkheden op een rij.

Mogelijkheid Route Groningen-
Amsterdam Aan te
leggen Reistijd
Groningen-A’dam Kosten
(miljard)
Hanzelijn Zwolle - Lelystad 203 km 40 km 126 min. ( 2.06 uur ) € 1
Frisia-rail Via de Afsluitdijk 201 km 70 km 125 min. ( 2.05 uur ) € 1,8
IJsselmeerlijn Stavoren-Enkhuizen 190 km 26 km 191 min. ( 3.11 uur +) € 2,9
Zweeftrein Groningen-Schiphol 175 km 180 km 38 min. ( 0.38 uur ) € 4,8
Aquatrein Groningen-Schiphol 175 km 180 km ? ?
Zuiderzeelijn Groningen-Lelystad 177 km 120 km 110 min. ( 1.50 uur ) € 3
Vliegboot Stavoren-Amsterdam 190 km n.v.t. 186 min. ( 3.06 uur +)

Referenties:
De huidige spoorverbinding Groningen – Amsterdam is 210 km en duurt 130 minuten.
Dat is 130 : 210 = 0,62 minuten per kilometer (96,6 km/uur).
Gebruikt bij de berekening van de reistijden van alle andere lijnen, behalve voor de Zweeftrein.
De huidige spoorverbinding Leeuwarden – Stavoren is 50 km en duurt 51 minuten.
Dat is 51 : 50 = 1 minuut per kilometer (60 km/uur).
Betuwelijn: 160 km, geschat op € 4,7 milard, dat is gemiddeld € 30 miljoen per km.
Dit is normaal spoor (geen HSL).
Westerscheldetunnel: 6,6 km, € 750 miljoen, dus € 113 miljoen per km.
Twee parallelbuizen van 10,1 m., terugverdientijd 30 jaar met 40% tol (gemiddeld € 5,50) en 60% subsidie.
Gebruikt bij de berekening van de kosten van de IJsselmeerlijn.

Toelichting:
Hanzelijn: 40 km, geschat op € 1.000 miljoen, dus € 25 miljoen per km. Normaal spoor.
Gegevens gebruikt bij de berekening van de kosten voor de Zuiderzeelijn en de Frisiarail.
Reistijd Groningen-Amsterdam via Amersfoort (210 km) is 130 minuten.
Reistijd Groningen-Amsterdam via Lelystad (de Hanzelijn, 203 km) is 203/210 x 130 minuten = 126 minuten.
Verschil: 4 minuten. Leggen we daarvoor een spoorlijn aan voor € 1 miljard ???
De Hanzelijn is helemaal géén (deel van een) lange-afstandsspoorlijn, maar een regionale spoorlijn.
Frisiarail: mogelijk alternatief als de Zuiderzeelijn niet doorgaat. Voorkeursalternatief FNP.
Kosten berekend door vergelijking met de Hanzelijn: 70 km x € 25 miljoen = € 1,75 miljard.
Reisduur berekend door vergelijking met de huidige trein Groningen – Amsterdam: 201 x 0,62 = 125 minuten.
IJsselmeerlijn: alternatief van pastoor Van Ulden uit Sneek, 25 km.
Kosten berekend door vergelijking met de Westerscheldetunnel: 25 x € 113 miljoen = € 2.841 miljoen.
Reisduur berekend door vergelijking met de huidige trein Leeuwarden – Stavoren.
Groningen-Leeuwarden-Stavoren-Enkhuizen-A’dam = 55+50+26+60 km=191 km=191 minuten+overstaptijden
Zweeftrein: magneetzweeftechniek. Treinen ‘omarmen’ de zweefbaan.
Kosten: Transrapid Nederland schat de aanlegkosten op € 4,8 miljard, waarvan € 2,73 door overheden.
Dat is dan € 4,8 miljard : 180 km = € 27 miljoen per kilometer.
De Betuwelijn (zie hierboven) kost € 30 miljoen per kilometer. Wie gelooft dat de Zweeftrein minder kost?
Reisduur: op basis van gegevens van de ‘Maatschappij voor de aanleg van de Zuiderzeelijn’.
Aquatrein: alternatief van Ing. Bearnd Hylkema (NippelInventions) met APT-techniek.
Treinen rijden op een flinterdunne waterlaag op skivormige onderstellen. Patent in VS.
Zuiderzeelijn: als normaal spoor is de beste mogelijkheid, die er al lang had kunnen zijn.
Alle andere ‘oplossingen’ werken uitsluitend vertragend.
Kosten: 120 km x € 25 miljoen = € 3 miljard.
Reistijd: 177 km x 0,62 minuten = 110 minuten.
Vliegboot: een ‘Hovercraft’ of draagvleugelboot.
Reisduur berekend door vergelijking met de draagvleugelboot Velsen – Amsterdam Centraal (1998), waarvan de
reisduur 25 minuten en de afstand 25 km is, dus 1 minuut per km (60km/uur).
Reistijd van Amsterdam Centraal naar Stavoren (85 km): 85 minuten + sluispassage.
Reistijd van Stavoren naar Leeuwarden (50 km): 51 minuten.
Reistijd van Leeuwarden naar Groningen (55 km): 50 minuten.
Op de Friese wateren niet effectief inzetbaar door beperking van de vaarsnelheid tot 12,5 km/uur.
Bram van der Werf, oud-statenlid GPV en ChristenUnie/SGP, 6 mei 2003.